Ngày 8 tháng 4 năm 2014 – một ngày có thể trôi qua như bao ngày bình thường khác với nhiều người, nhưng lại là một dấu mốc đáng nhớ trong lịch sử công nghệ: Microsoft chính thức ngừng hỗ trợ Windows XP, kết thúc vòng đời của một trong những hệ điều hành thành công và được yêu thích nhất từng được phát triển.
Đúng 11 năm sau, nhìn lại, Windows XP không chỉ đơn thuần là một phần mềm – nó là một phần của ký ức, một biểu tượng cho cả một thời kỳ rực rỡ của máy tính cá nhân, nơi công nghệ dường như gần gũi, dễ tiếp cận và... không phức tạp như bây giờ.
Cột mốc ra đời của một huyền thoại
Windows XP chính thức ra mắt vào ngày 25/10/2001. Được xây dựng dựa trên nền tảng NT, XP là sự kết hợp giữa tính ổn định của Windows 2000 và giao diện thân thiện với người dùng của Windows 98.
Ngay từ khi mới xuất hiện, hệ điều hành này đã tạo nên một làn sóng hưởng ứng mạnh mẽ. Với các tính năng vượt trội tại thời điểm đó như khả năng đa nhiệm mượt mà, hỗ trợ kết nối mạng dễ dàng hơn và đặc biệt là giao diện "Luna" tươi sáng, Windows XP nhanh chóng chiếm trọn trái tim của người dùng trên toàn cầu.
Thời hoàng kim không đối thủ
Chỉ trong vòng hai năm kể từ ngày phát hành, Windows XP đã vươn lên vị trí thứ hai về mức độ phổ biến toàn cầu. Và đỉnh cao nhất chính là giai đoạn 2007–2008, khi thị phần của XP lên tới 75% – nghĩa là cứ 4 chiếc máy tính thì có đến 3 máy đang vận hành trên nền tảng này.
Không chỉ phổ biến trong lĩnh vực gia đình hay cá nhân, XP còn là lựa chọn hàng đầu của các doanh nghiệp, tổ chức và cả trong những hệ thống đặc thù như ngân hàng, cây ATM, bệnh viện... Sự ổn định, hiệu suất cao và khả năng tương thích phần mềm tuyệt vời đã biến Windows XP thành một “cỗ máy chiến đấu” tin cậy cho mọi nhu cầu.
Những nỗ lực thay thế... không mấy thành công
Sau thành công của XP, Microsoft tung ra Windows Vista – nhưng đây lại là một “bước hụt”. Với giao diện bóng bẩy nhưng hiệu năng không mấy ấn tượng, Vista không thể thuyết phục người dùng rời bỏ XP.
Mãi đến năm 2009, khi Windows 7 ra đời, người dùng mới bắt đầu dần chuyển dịch. Dù vậy, quá trình này vẫn diễn ra rất chậm – cho thấy mức độ gắn bó sâu sắc mà người dùng đã dành cho XP. Thậm chí sau khi Windows 7 đã có thị phần ổn định, XP vẫn giữ một lượng người dùng trung thành không nhỏ.
Kết thúc một kỷ nguyên
Ngày 8/4/2014, Microsoft chính thức ngừng mọi hỗ trợ kỹ thuật, cập nhật phần mềm và bản vá bảo mật cho Windows XP. Điều này đồng nghĩa với việc hệ điều hành này không còn được đảm bảo an toàn khi kết nối mạng, và về lý thuyết, nên được thay thế bởi các hệ điều hành mới hơn.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy hàng triệu thiết bị vẫn tiếp tục vận hành trên XP, bất chấp cảnh báo từ các chuyên gia bảo mật. Đặc biệt, ở những quốc gia đang phát triển, nơi chi phí cập nhật phần mềm và phần cứng còn hạn chế, việc chuyển đổi không phải là điều dễ dàng.
Thậm chí đến tận năm 2017, thống kê cho thấy vẫn có rất nhiều máy tính sử dụng XP trong các hệ thống công cộng và doanh nghiệp. Microsoft thậm chí còn phải phát hành bản vá khẩn cấp cho XP trong một số tình huống nghiêm trọng như đợt mã độc WannaCry – dù hệ điều hành này đã “chết” được ba năm.
Windows XP – Biểu tượng của một thời đã xa
Dù ngày nay, chúng ta đã có Windows 10, Windows 11 với vô vàn tính năng mới, tốc độ nhanh hơn, bảo mật tốt hơn, nhưng đối với nhiều người, Windows XP vẫn là “hệ điều hành của trái tim”.
Nó đơn giản, dễ dùng, chạy ổn định kể cả trên các cấu hình yếu. Giao diện xanh – xám đặc trưng, tiếng nhạc khởi động quen thuộc, biểu tượng nút Start hình cờ màu đã trở thành một phần của tuổi thơ, tuổi trẻ biết bao người.
Không ít người khi nhìn thấy hình nền "Bliss" – bức ảnh ngọn đồi xanh với bầu trời trong xanh – vẫn cảm thấy một sự xúc động nhẹ nhàng, một chút bồi hồi khó tả.
Trong một thế giới công nghệ luôn biến động, đôi khi chúng ta vẫn thèm cảm giác “bật máy lên là vào được ngay”, không quảng cáo, không thông báo rối rắm, không update bất tận. Đó chính là những điều mà XP đã từng làm rất tốt – và khiến người ta mãi nhớ đến nó như một người bạn cũ đáng tin cậy.
